ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΚΑΝΑΡΙΝΙΩΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ
Menu

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ

Μεταλλάξεις

­­Οι Μεταλλάξεις

Κάθε άνθρωπος και κάθε πουλί λοιπόν έχει τις οδηγίες κατασκευής του εαυτού του γραμμένες στο DNA του. Αυτές οι οδηγίες ονομάζονται γονότυπος. Το αποτέλεσμα του γονότυπου που βλέπουμε εμείς με τα μάτια μας στο φτερωτό μας φίλο είναι ο φαινότυπος (το σχήμα του, το χρώμα του). Όπως αναφέραμε πιο πάνω τα γονίδια είναι πάντα σε ζεύγη. Αν ένα ζεύγος αποτελείτε από δύο όμοια γονίδια τότε το πουλί ονομάζεται ομοζυγώτης (όμοιο+ζυγός), ενώ όταν είναι διαφορετικά ονομάζεται ετεροζυγώτης (έτερο=άλλο, διαφορετικό).

Μετάλλαξη είναι η τυχαία αλλά μόνιμη μεταβολή, στην αλληλουχία του DNA του γονότυπου μιας ράτσας. Υπάρχουν 4 είδη μεταλλάξεων τα οποία και θα αναλύσουμε:

  • Φυλοσύνδετη Μετάλλαξη
  • Ετεροζυγωτή Επικρατούσα μετάλλαξη ή Κυρίαρχη

 

  • Ομοζυγωτή Υποχωρητική Μετάλλαξη ή Υπολειπόμενη
  • Συγκυρίαρχη μετάλλαξη

 

Η Φυλοσύνδετη Μετάλλαξη

Εδώ το μεταλλαγμένο γονίδιο είναι επάνω στο χρωμόσωμα που ορίζει το φύλο, στο φυλετικό χρωμόσωμα. Συνήθως βρίσκεται πάνω στο χρωμόσωμα Χ. Η παρουσία του στο χρωμόσωμα Υ είναι αμελητέα. Στα αρσενικά πουλιά για να είναι εμφανής η μετάλλαξη στον φαινότυπο, πρέπει να υπάρχει και στα δυο στελέχη του χρωμοσώματος. Αν υπάρχει μόνο στο ένα τότε μιλάμε για φορέα. Στα θηλυκά που υπάρχει μόνο ένα Χ το γονίδιο συμπεριφέρεται ως κυρίαρχο και αποτυπώνει την μετάλλαξη στο φαινότυπο.Τέτοιες μεταλλάξεις (φυλοσύνδετες) είναι το κανελί χρώμα, η μετάλλαξη παστέλ, η μετάλλαξη σατινέ και η μετάλλαξη ιβουάρ. Ας εξετάσουμε την μετάλλαξη του κανελί χρώματος. Το γονίδιο της κανελί μετάλλαξης βρίσκεται στο χρωμόσωμα Χ και στο παράδειγμά μας το απεικονίζουμε με το γράμμα Β. Έτσι έχουμε ένα αρσενικό χρώματος κανελί ΧΧΒ και ένα θηλυκό χωρίς την μετάλλαξη.:

Φυλοσύνδετη 1

Από το παραπάνω λάβαμε τους εξής απογόνους: 50% αρσενικά φορείς κανελί (ΧΒΧ) διότι το γονίδιο βρέθηκε σε μονή μορφή και δεν εκδηλώθηκε και στην εμφάνιση του πουλιού. Επίσης λάβαμε και 50% θηλυκά κανελί χρώματος (ΧΒΥ). Αυτό συνέβη διότι όπως προείπαμε το Υ είναι εξασθενημένο χρωμόσωμα και έτσι επικρατεί το γονίδιο που είναι προσαρτημένο στο Χ.

Αν τώρα ζευγαρώσουμε ένα αρσενικό φορέα μετάλλαξης κανελί χρώματος (ΧΒΧ) και ένα θηλυκό κανελί χρώματος (ΧΒΥ)θα πάρουμε τα ακόλουθα αποτελέσματα:

Φυλοσύνδετη 2

Οι απόγονοι που πήραμε από αυτό το ζευγάρωμα είναι 25% αρσενικά κανελί (ΧΒΧΒΧ), 25% θηλυκά κανελί (ΧΒΥ), 25% αρσενικά φορείς της μετάλλαξης κανελί (ΧΒΧ) και 25% θηλυκά normal (ΧΥ) δηλαδή χωρίς την μετάλλαξη.

Τα άλλα πιθανά ζευγαρώματα που μπορούμε να εξετάσουμε σε τέτοιου είδους μεταλλάξεις είναι:

Φυλοσύνδετη 3 Φυλοσύνδετη 4 Φυλοσύνδετη 5

Ετεροζυγωτή Επικρατούσα μετάλλαξη ή Κυρίαρχη

Μια μετάλλαξη ονομάζεται κυρίαρχη, όταν για να εμφανιστεί είναι αρκετό, το μεταλλαγμένο γονίδιο να υπάρχει σε ένα μόνον, από τα δυο του ζευγαριού. Είναι αρκετή δηλαδή αυτή η μοναδική παρουσία για να εκφραστεί η μετάλλαξη στον φαινότυπο του πουλιού. Αυτό σημαίνει ότι ταυτόχρονα στην «απέναντι» θέση του ιδίου χρωμοσώματος, εξακολουθεί να υπάρχει,το ομόλογο γονίδιο που δεν έχει μεταλλαχθεί. Αυτό όμως τώρα περιορίζεται από το μεταλλαγμένο, και δεν έχει την δυνατότητα να εμφανισθεί και να παρουσιάσει τα χαρακτηριστικά του. Στο ακόλουθο παράδειγμα το καναρίνι χωρίς κορώνα έχει δύο γονίδια μη μεταλλαγμένα κκ, σε αντίθεση με το καναρίνι που έχει κορώνα και απεικονίζεται ως Κκ (Κ=μεταλλαγμένο γονίδιο)

ετεροζυγωτή μετάλλαξη1

Το αποτέλεσμα της διασταύρωσης είναι 50% καναρίνια με κορώνα (Κκ)και 50% καναρίνια χωρίς κορώνα (κκ).

Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να παρατηρήσουμε το εξής, εάν το η μετάλλαξη αυτή βρεθεί και στα δυο γονίδια (ομοζυγωτή μορφή), τότε μετατρέπεται σε θανατηφόρο παράγοντα. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος ο νεοσσός πεθαίνει πριν εκκολαφθεί ή σε σύντομο χρονικό διάστημα από την εκκόλαψη του. Τέτοιες μεταλλάξεις είναι: η κορώνα, το επικρατές λευκό χρώμα. Μια τέτοια περίπτωση βλέπουμε στον ακόλουθο πίνακα. Εδώ ζευγαρώνουμε δύο πουλιά με κορώνα (σκουφάτα). Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και αυτό που ακολουθεί. Εδώ ζευγαρώνουμε δύο καναρίνια με κορώνα (Κκ).

ετεροζυγωτή μετάλλαξη2

Το αποτέλεσμα αυτού του ζευγαρώματος είναι 25% καναρίνια χωρίς κορώνα (κκ), 50% καναρίνια με κορώνα (Κκ) και 25% καναρίνια με κορώνα διπλού παράγοντα ή ομοζυγωτά (ΚΚ) τα οποία δεν είναι βιώσιμα.

 

Ομοζυγωτή Υποχωρητική Μετάλλαξη ή Υπολειπόμενη

 

Σε αυτήν την περίπτωση και τα δύο γονίδια του ζεύγους πρέπει να έχουν υποστεί την μετάλλαξη για να μπορεί αυτό να αποτυπωθεί και στον φαινότυπο. Στην περίπτωση που ένα από τα δύο γονίδια δεν είναι μεταλλαγμένο τότε το πουλί εκφράζεται από το μη μεταλλαγμένο αλλά παράλληλα είναι και φορέας (δεν εκδηλώνεται) και του μεταλλαγμένου γονιδίου. Τέτοιου τύπου μετάλλαξη είναι αυτή των υποχωρητικών λευκών καναρινιών (ολόλευκα), η μετάλλαξη Lizard, ο παράγοντας οπάλ, ο παράγοντας ίνο και ο παράγοντας τοπάζιο. Ας πάρουμε την περίπτωση της μετάλλαξης ίνο. Έστω ότι Ο είναι το κανονικό γονίδιο και ο είναι το μεταλλαγμένο. Στο πρώτο παράδειγμα ζευγαρώνουμε ένα καναρίνι κανονικό (εν προκειμένω χωρίς μετάλλαξη) που απεικονίζεται ως ΟΟ και ένα μεταλλαγμένο που απεικονίζεται οο. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε στον ακόλουθο πίνακα:

υποχωρητική μετάλλαξη

Το αποτέλεσμα αυτού του ζευγαρώματος είναι να πάρουμε 100% καναρίνια (Οο) τα οποία θα έχουν τον φαινότυπο (εμφάνιση) ενός κανονικού καναρινιού αλλά θα κουβαλάνε (θα είναι φορείς δηλαδή) του γονιδίου ίνο (Οο)

Αν τώρα διασταυρώσουμε 2 από τα παραπάνω καναρίνια (Οο) τα οποία είναι φορείς του μεταλλαγμένου γονιδίου θα έχουμε τα ακόλουθα αποτελέσματα:

υποχωρητική μετάλλαξη2

Το αποτέλεσμα αυτού του είδους του ζευγαρώματος θα είναι 25% κανονικό καναρίνι (ΟΟ=χωρίς παράγοντα ίνο , ούτε φορέας), 50% φορείς παράγοντα ίνο (Οο) και 25% καναρίνια παράγοντα ίνο (οο). Από όλα αυτά μόνο στα τελευταία (οο) θα είναι οπτικά εμφανές το φαινόμενο ίνο.

Τέλος αν ζευγαρώσουμε ένα καναρίνι φορέα ίνο (Οο) και ένα καναρίνι ίνο (οο) θα πάρουμε τα ακόλουθα αποτελέσματα:

υποχωρητική μετάλλαξη3

Τα τελικά αποτελέσματα μας δίνουν 50% απογόνους ίνο (οο) και 50% απογόνους φορείς της μετάλλαξης ίνο (Οο).

 

Συγκυρίαρχη Μετάλλαξη

Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ετεροζυγωτή μετάλλαξη στην οποίαν ο πόλεμος των γονιδίων είναι πάντα …ισόπαλος.Κανένα εκ των δυο, ούτε το μεταλλαγμένο, αλλά ούτε και το μη μεταλλαγμένο γονίδιο, μπορούν να επιβληθούν πλήρως. Αποτέλεσμα ; Ιστορικός συμβιβασμός.Παρουσία και των δύο.Να θυμηθούμε για λίγο αυτά που ονομάζουμε Κοινά Καναρίνια. Είναι συνηθέστατα, πουλιά που έχουν προέλθει από ζευγαρώματα ενός μελανινικού κι’ ενός λιποχρωμικού.Εδώ η μετάλλαξη “λιποχρωμικό” δεν μπορεί να επικρατήσει πλήρως του αρχέγονου φαινότυπου (μελανινικού), και δημιουργεί μπαλώματα ,ακανόνιστες περιοχές εμφάνισης του λιποχρώματος ,αλλά και μεγάλες σκουρόχρωμες περιοχές.

«Καναρίνια» G.B.R. Walker & Dennis Avon
«Καναρίνια» Horst Bielfweld
«The Canary Handbook» Matthew M. Vriends,Tanya M. Heming-Vriends

Επιμέλεια : Κωνσταντίνος Μικέδης E246 . Εμπνευστής μου : κος Μάκης Γερολυμάτος